«Θύελλα» για τη διαδικασία οριοθέτησης αρχαιολογικού χώρου

Την κήρυξη μέρους του πρώην αεροδρομίου του Ελληνικού ως αρχαιολογικού χώρου καθώς και νέους χαρακτηρισμούς κτιρίων -εντός της έκτασης των 6.200 στρεμμάτων- ως διατηρητέων, εξετάζουν οι υπηρεσίες του υπουργείου Πολιτισμού, αναδεικνύοντας τη σπουδαιότητα της περιοχής έναντι των φαραωνικών σχεδίων που προωθούνται...

 

Με επιστολή του προς το ΤΑΙΠΕΔ και τα αρμόδια υπουργεία το ΥΠ.ΠΟ. ενημερώνει ότι οι υπηρεσίες του πρόκειται να κινήσουν τη διαδικασία οριοθέτησης αρχαιολογικού χώρου σε περιοχή που εκτείνεται στους Δήμους Αλίμου και Ελληνικού-Αργυρούπολης» και ουσιαστικά καλύπτει το σύνολο της προς παραχώρηση έκτασης.

Το υπουργείο Πολιτισμού σπεύδει να διευκρινίσει πως «η όλη προσπάθεια που γίνεται από την κυβέρνηση σε σχέση με την επένδυση του Ελληνικού δεν στρέφεται εναντίον της αλλά εντάσσεται στην έγκαιρη ολοκλήρωση του ευρύτερου θεσμικού πλαισίου, που οι προηγούμενες κυβερνήσεις είχαν αφήσει για χρόνια σε εκκρεμότητα, προκειμένου να προχωρήσει εντός των χρονοδιαγραμμάτων η έγκριση του ολοκληρωμένου σχεδίου χωρικής ανάπτυξης της επένδυσης».

Ωστόσο, τα θέματα που τίθενται υπό εξέταση δημιουργούν νέα δεδομένα καθώς φαίνεται πλέον ξεκάθαρα πως η μοναδική πρόταση πραγματικής αξιοποίησης της περιοχής είναι αυτή που παρουσίασε το ΕΜΠ σε συνεργασία με τους τρεις δήμους της περιοχής (2009-2011) και προτείνει τη δημιουργία Μητροπολιτικού Πάρκου υψηλού πρασίνου με ήπιες χρήσεις πολιτισμού και αθλητισμού, δείχνοντας τον οφειλόμενο σεβασμό στην ιστορία της περιοχής.

Ιστορική, αρχιτεκτονική και τεχνική σπουδαιότητα

Έκθεση του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, που συντάχθηκε τον Ιούνιο του 2016, τεκμηριώνει την ιστορική, αρχιτεκτονική και τεχνική σπουδαιότητα συγκεκριμένων κτιρίων, εγκαταστάσεων και κινητού εξοπλισμού που σώνονται στο χώρο του πρώην αεροδρομίου και του Αγίου Κοσμά.

Στο μεγάλο χωρικό σύμπλεγμα το αεροδρομίου διασώζονται εκατοντάδες κτίρια και εγκαταστάσεις της αρχικής και των μεταγενέστερων φάσεων λειτουργίας του.

Το κτιριακό απόθεμα του συνόλου του χώρου, καταγράφηκε συστηματικά και αξιολογήθηκε στο πλαίσιο της έρευνας του Εργαστηρίου Αστικού Περιβάλλοντος ΕΜΠ «Βασικές αρχές σχεδιασμού Μητροπολιτικού Πάρκου Πρασίνου στο πρώην αεροδρόμιο Ελληνικού» (2009- 2011).

Πρόκειται για κτίρια, τεχνικές εγκαταστάσεις και εξοπλισμό της Ολυμπιακής Αεροπορίας, για τα κτίρια της αρχικής φάσης του πρώην Αμερικανικού Κολεγίου Θηλέων (νυν Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας) όπως και για τα κτίρια και εγκαταστάσεις της αρχικής φάσης του Εθνικού Αθλητικού Κέντρου Νεότητας Αγίου Κοσμά.

«Το σύνολο των κτιρίων τα οποία προτάθηκαν προς διατήρηση ως νεώτερα μνημεία σύμφωνα με την έκθεση ιστορικής τεκμηρίωσης και το ψήφισμα της Σχολής Αρχιτεκτόνων ΕΜΠ, όπως και τη σχετική απόφαση του ICOMOS, καλύπτουν περίπου 50 στρέμματα από τα 6.300 του συνολικού χώρου του Ελληνικού.
Τούτο το απειροελάχιστο μέγεθος, όπου αποτυπώνεται η ιστορία του χώρου δεν χωράει στα μέτρα των στελεχών του ΤΑΙΠΕΔ, οι οποίοι απαιτούν να μην κηρυχθούν διατηρητέα. Ας κάνουμε κάτι για να τα σώσουμε και ας στηρίξουμε τους αρχαιολόγους που προσπαθούν για αυτό», σημειώνει στον προσωπικό του λογαριασμό στο facebook ο καθηγητής του ΕΜΠ, Νίκος Μπελαβίλας.

Προθεσμία δύο μηνών

Σύμφωνα με δημοσίευμα της «Καθημερινής», η επιστολή της Γενικής Διεύθυνσης Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς του υπουργείου, με ένδειξη εξαιρετικά επείγουσα, κοινοποιείται μεταξύ άλλων και στο ΤΑΙΠΕΔ, τη Γενική Γραμματεία Δημόσιας Περιουσίας και την υπό παραχώρηση Ελληνικό Α.Ε.

Ζητάει, δε, από τους αποδέκτες της επιστολής τις απόψεις τους εντός δύο μηνών προκειμένου να προβούν στις περαιτέρω ενέργειες.

Εκτός από τα ήδη διατηρητέα κτίρια της έκτασης (το κτίριο του ανατολικού αεροσταθμού και τρία υπόστεγα της Πολεμικής Αεροπορίας), το υπουργείο Πολιτισμού ζητά να χαρακτηριστούν ως διατηρητέα το κτίριο του Δυτικού Αεροσταθμού, δύο διάδρομοι προσγείωσης και απογείωσης, ο Πύργος Ελέγχου καθώς και ο Υδατόπυργος της πρώην Αμερικανικής Βάσης.

Το ζήτημα δεν αφορά μόνο νέους χαρακτηρισμούς κτιρίων ως διατηρητέων αλλά και την κήρυξη του Ελληνικού ως αρχαιολογικού χώρου.

πηγή εικόνας


 

Τι λέει το υπουργείο Πολιτισμού

Απαντήσεις σχετικά με την «επένδυση» στο Ελληνικό, δίνει με ανακοίνωσή του το υπουργείο Πολιτισμού.

• Για την πρόταση κήρυξης - οριοθέτησης αρχαιολογικού χώρου 
«Η πρόταση κήρυξης - οριοθέτησης αρχαιολογικού χώρου αφορά σε μία ευρύτερη περιοχή στους Δήμους Αλίμου και Ελληνικού - Αργυρούπολης, περιλαμβάνοντας τμήμα της επένδυσης στο Ελληνικό και όχι ολόκληρη την επένδυση, όπως ανακριβώς αναφέρεται στα δημοσιεύματα. Στο σύνολο της περιοχής αυτής έχουν ανασκαφεί στο παρελθόν και υπάρχουν ορατές αρχαιότητες, που ανήκουν στους αρχαίους Δήμους Αλιμούντος και Ευωνύμου. 

Η πρόταση περιλαμβάνει εκτάσεις των συνεκτικών πολεοδομικών ιστών των σύγχρονων δήμων Αλίμου και Ελληνικού - Αργυρούπολης και εκτείνεται σε τμήμα της έκτασης του πρώην αεροδρομίου του Ελληνικού. Κριτήριο για τον καθορισμό ορίων είναι η αρχαιολογική έρευνα πεδίου και οι αρχαιότητες που έχουν εντοπιστεί. 

Όπως έχει επανειλημμένα εξηγηθεί και στην περίπτωση Αφάντου, όπου η στάση του Υπουργείου Πολιτισμού δικαιώθηκε απόλυτα και από το Συμβούλιο της Επικρατείας, η κήρυξη - οριοθέτηση αρχαιολογικού χώρου δεν δεσμεύει την περιοχή ούτε μεταβάλλει επί τα χείρω τους συνήθεις όρους που ισχύουν γενικότερα από την πλευρά του αρχαιολογικού νόμου για δημόσια και ιδιωτικά έργα σε ολόκληρη τη χώρα.
Η μόνη υποχρέωση που προκύπτει από την κήρυξη είναι ότι τα έργα που εκτελούνται στην περιοχή που οριοθετείται, πρέπει να εγκρίνονται από το Υπουργείο Πολιτισμού, μετά από γνώμη του αρμόδιου Συμβουλίου, και να παρακολουθούνται από την αρχαιολογική υπηρεσία. Πρόκειται για συνήθεις όρους που ούτως ή άλλως τίθενται σε περιοχές όπου έχουν εντοπιστεί ή είναι ορατές αρχαιότητες, όπως στη συγκεκριμένη. 

Οι συγκεκριμένοι όροι ήδη έχουν τεθεί σε έργα που έχουν εκτελεστεί στην προς κήρυξη περιοχή, συμπεριλαμβανομένης της έκτασης του πρώην αεροδρομίου του Ελληνικού, στην οποία κατά την υλοποίηση τεχνικών έργων μετά την μετεγκατάσταση του αεροδρομίου εντοπίστηκαν αρχαία (π.χ. αμαξοστάσιο ΤΡΑΜ).
Μάλιστα, στις περιοχές που πρόκειται να καλύψουν χωρικά σχέδια, όπως το σχέδιο χωρικής ανάπτυξης που προβλέπεται για την επένδυση του Ελληνικού, σύμφωνα με τη νομοθεσία προηγείται η κήρυξη αρχαιολογικών χώρων, εφόσον υπάρχουν ανάλογα αρχαιολογικά δεδομένα, όπως στη συγκεκριμένη περίπτωση. 

Συνεπώς, η κήρυξη - οριοθέτηση αρχαιολογικού χώρου δεν προκαλεί κανένα πρόβλημα στην εξέλιξη της επένδυσης του Ελληνικού ούτε στρέφεται ενάντιά της. Απλά επισημαίνει και γνωστοποιεί με θεσμικό τρόπο ότι στην ευρύτερη περιοχή έχουν εντοπιστεί και υπάρχουν ορατές αρχαιότητες, συνεπώς θα πρέπει να τηρούνται οι προβλεπόμενες διαδικασίες του αρχαιολογικού νόμου, που ισχύουν σε όλα τα μεγάλα και μικρά έργα σε ανάλογες περιπτώσεις», σημειώνει το υπουργείο.

   • Για την πρόταση χαρακτηρισμού νεότερων μνημείων 
«Όσον αφορά στα νεότερα μνημεία, ήδη στο παρελθόν έχουν γίνει χαρακτηρισμοί τεσσάρων κτηρίων στην περιοχή του Ελληνικού, συγκεκριμένα ο σταθμός του ανατολικού αεροδρομίου του αρχιτέκτονα Σάαρινεν και τρία υπόστεγα. 

Πιο πρόσφατα, το εργαστήριο αστικού περιβάλλοντος του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου κατέθεσε στο Υπουργείο Πολιτισμού έκθεση - αίτηση, στην οποία τεκμηριώνεται η μεγάλη ιστορική, αρχιτεκτονική και τεχνική αξία κτιρίων, εγκαταστάσεων και εξοπλισμού, που διατηρούνται στους χώρους του πρώην αεροδρομίου, τα οποία το ΕΜΠ ζήτησε να χαρακτηριστούν ως μνημεία, πρόταση που έχει υιοθετηθεί και από το Διεθνές Συμβούλιο Μνημείων και Τοποθεσιών (ICOMOS). 

Την πρόταση αυτή οι Υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού οφείλουν να επεξεργαστούν και να αντιμετωπίσουν, σύμφωνα με τις διαδικασίες που προβλέπει ο αρχαιολογικός νόμος και οι οποίες ακολουθήθηκαν. 

Στα δημοσιεύματα γίνεται αναφορά σε σειρά κτηρίων, με βάση προκαταρκτική πρόταση της περιφερειακής υπηρεσίας νεότερων μνημείων του Υπουργείου που ασκεί τον επιτόπιο έλεγχο στην περιοχή προς την αρμόδια διεύθυνση της κεντρικής υπηρεσίας του Υπουργείου. 

Αποκρύπτεται, όμως, από τα δημοσιεύματα ότι η εν λόγω διεύθυνση σύμφωνα με την προβλεπόμενη από τον νόμο διαδικασία έχει ήδη αποστείλει την τελική εισήγησή της προς τους ενδιαφερόμενους φορείς για χαρακτηρισμό ή μη μόνο των εξής κτηρίων: (α) του κελύφους του αρχικού κτηρίου του δυτικού αεροσταθμού (αίθουσα αφίξεων – αναχωρήσεων εξωτερικού), (β) του παλαιού πύργου ελέγχου του αεροσταθμού, (γ) του αγγλικού υπόστεγου (Παγόδα) και (δ) του αρχικού πυρήνα του συγκροτήματος του πρώην αμερικανικού κολλεγίου Αθηνών (νυν κτήρια ΥΠΑ). 

Οι προτάσεις για την κήρυξη - αναοριοθέτηση αρχαιολογικού χώρου στους Δήμους Αλίμου και Ελληνικού - Αργυρούπολης και για τον χαρακτηρισμό νεότερων μνημείων στην περιοχή της επένδυσης του Ελληνικού έχουν γίνει αντικείμενο ενδελεχούς επεξεργασίας από τις υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού, σε σειρά συσκέψεων και αυτοψιών.

 Στο πλαίσιο των διαδικασιών που οφείλουν να ακολουθούνται, ήταν και η ευρύτερη κοινοποίηση των προτάσεων στους εμπλεκόμενους φορείς, σύμφωνα με τα όσα προβλέπει ο αρχαιολογικός νόμος, για λόγους διαφάνειας και χρηστής διοίκησης. 

Παράλληλα, το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού βρίσκεται σε στενή συνεργασία και συντονισμό με τους υπόλοιπους φορείς της κυβέρνησης, συμμετέχοντας εποικοδομητικά σε συσκέψεις και ανταλλάσσοντας εγκαίρως ενημέρωση και στοιχεία, όπως μπορεί πολύ εύκολα να διασταυρωθεί. 

Συνεπώς, δεν έχει υπάρξει κανένας αιφνιδιασμός ούτε βέβαια υπάρχει πρόθεση να προκληθούν προβλήματα στην επένδυση.

Στο επόμενο διάστημα επίκειται η εξέταση των προτάσεων στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο και το Κεντρικό Συμβούλιο Νεότερων Μνημείων. 

Αυτό έχει προγραμματιστεί να γίνει εγκαίρως, χωρίς να υπάρξει καμία καθυστέρηση στην εξέλιξη της επένδυσης. 

Κατά τη συζήτηση των θεμάτων, όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς θα έχουν βήμα να εκθέσουν τις απόψεις και την επιχειρηματολογία τους, που θα ληφθούν υπ’ όψιν στις γνωμοδοτήσεις των συμβουλίων», σύμφωνα με το ΥΠ.ΠΟ..

ΠΗΓΗ